Netopsiyon Online || Dersler || İnternet || WAP nedir?

İnsanlar, tarihin her döneminde iletişim için çeşitli yöntemler kullandılar. Dumanla, işaretle, güvercinlerle. Bunlar yazının bulunmasıyla yerini kil tabletler ve papirüslere bıraktı. Sonra iletişimin evreleri yine devam etti. Telgraf, mektup, telefon, fax ve ardındanda Internet geldi gündeme. Ve sonra insanlık tarihi araç telefonları ile kablosuz iletişimi başlattı. Son olarak GSM teknolojisiyle dijital, kaliteli, anında, her zaman, her yerde sesli iletişim imkânı oluştu. Şimdi bu teknoloji ile dünyayı cebimizde taşıyoruz. Peki nedir bu WAP dedikleri?

WAP Nedir?
WAP, mobil telefonlar, avuçiçi bilgisayarlar gibi mobil iletişim araçları üzerinde Internet içeriği sağlayan bir teknoloji. Yani cep telefonunuza özel Internet! Peki WAP yalnızca bu kadar mı? Elbette değil! WAP arkasında yepyeni bir dönemi daha başlatıyor. Artık evinizden, iş yerinizden ya da bir Internet-kafe'den ulaşabileceğiniz Internete, cep telefonunuzdan, yani kablolarla bir yere bağlı olmadan her yerde Internete erişebileceğiniz anlamına geliyor.

WAP Nasıl Doğdu?
Peki WAP' ın teknolojik gelişimi nasıl oldu? WAP, iki dev teknolojinin içiçe girmeye başlamasıyla gelişti. Internet ve GSM. Hareket halindeyken kablosuz haberleşmeyi sağlayan cep telefonları, cep telefonu kullanıcılarının sayıları ve kullanım oranları dünyada her geçen gün artıyor. Bu sonuçtan hareket eden ve Internet ile GSM' i oluşturan teknoloji, kullanıcılara, konuşmanın ötesinde de servisler sunmayı hedef olarak belirledi. Söz konusu servisler veri aktarımını ve haberleşmesini esas alıyordu. Yani artık cep telefonu ile yanlızca ses değil, yazılı bilgiler ve içeriklerde taşınabilmeliydi. Cep telefonlarının mobil modemler olarak kullanılmasıyla gönderilen kısa mesajlarla (SMS) uzun süredir veri iletişimi zaten yapılıyordu. Sınırlı uzunlukta bir mesaj kapasitesine bağlı olmasına rağmen, cep telefonuyla mesaj göndermenin bu kadar rağbet görmüş olması, veri iletişiminin ne kadar yüksek bir taleple karşılaşabileceğinin göstergesiydi. Cep Telefonlarıyla veri (data) haberleşmesinin yapılabilmesi, doğal olarak bazı bilgilendirme servislerininde gelişmesini sağladı. Hava-yol durumu, haberler, borsa-finans gibi basit ama günlük hayat ihtiyaçlarına duyulan bilgilerin dağıtılması ile başlayan data servisleri, genişleyerek resimli mesaj gönderme, bankacılık, fal, nöbetçi eczane bilgileri gibi farklı içeriklerle çeşitlenerek artmaya devam ediyor. Başka bir deyişle, dünyanın bilgisine sadece bilgisayar başında değil, her zaman, her yerde ve anında erişilmesi söz konusu oldu.

Biraz da teknik bilgiler verelim. Bir Wap modelinde 3 katman vardır

1.Uygulama Katmanı(Application Layer):WAE ve WTA
WAE(Wireless Application Environment-Telsiz Uygulama Ortamı),Wap mimarisinin en üst katmanı olup ,3G cihazların OS'i olarak düşünebilir.WAE veya micro browser cihaza ROM çipi gibi bir çiple kazandırılır ve güncellenebilir.Bu katman cihaza VML ve VMLScript dillerini ve telefon özelliklerini kullanmayı öğretir.WAE ve WTA ,cihazın temel ihtiyaçlarını karşılar.WML,bir XML uygulamasıdır.XML(Extensible Markup Language) ise,WorldWideWeb Konsorsuyumu tarafından tanımlanmıştır.WML,cihazlarda görüntülenecek metinlerin amaç ve fonksiyonlarını bildirmek için HTML'de olduğu gibi etiketleri (tag) ve bu betiketlerin eklentilerini(attribute) kullanır.WMLScript ise ,JavaScript'in WAP'taki türevidir.Şu farkla ki WMLScript kodları çok uzun tanımlamalar içerdiğinden,düz yazı metni olarak bırakılmaz;program olarak derlenir ve derlenmiş kodlar Java'nın "class" dosyaları gibi makineden bağımsız byte kodları içerir.WAP cihazının bu kodları çalıştırabilmesi için ,Java Sanal Makinesine(Java Virtual Machine) benzeyen bir birim WAE'ye yüklenir.Wireless Telephony Application (WTA-Kablosuz Telefon Uygulaması) ise,cihazın bir telefon olduğunu gözönünde bulundurarak ,telefonun bazı özelliklerinden faydalanmayı sağlayan fonksiyonları içerir.

2.Oturum Katmanı(Session Layer):WSP ve WTLS
Kablosuz Oturum Protokolü (Wireless Session Protocol -WSP) ve Kablosuz Nakil Katmanı Güvenliği (Wireless Transport Layer Security-WTLS),Wap'ın oturum katmanında bulunur.Uygulama katmanına bağlantı tabanlı servisler sağlar.Temel olarak bir oturum başlatılır,içerik alışverişi yapılır ve oturum bitirilir.WSP,HTTP'nin WAP'taki karşılığıdır ve HTTP1.1 versiyonuna dayanmaktadır.HTTP ve WSP arasında istekte bulunma ve cevap alma şeklinde bir bağlantı vardır.Bunların ikiside "başlık" ve "gövde" kısımlarını içerir.Başlık,veri hakkındaki bilgidir ve söz konusu isteğin veya cevabın isim,değer gibi bilgilerini içerir.Gövde kısmı ise WML derlenmiş WMLScript ve grafikleri içerir.WSP,HTTP1.1 de olduğu gibi parçalı veriyi taşıyabilir.Örneğin bir deste için istekte bulunulduğunda ,sunucu çok parçalı bir cevaplamayla desteği,WMLScriptleri ve grafikleri yollayabilir.Bu da tekrar tekrar istekte bulunarak bu isteklerin yerine ulaşması için kaybedilecek vaktin geri kazanılmasını sağlar.Wireless Transport Layer Security(WTLS) ise,HTTP-SSL veya TLS'nin WAP'taki karşılığıdır;sistemin güvenliğini sağlar.

3.Nakil Katmanı(Transport Layer):WTP ve Yüklenici Hizmetleri
Wireless Transport Protocol (WTP-Kablosuz Nakil Protokolü ) ve Yüklenici (Bearer) servisleri,WAP mimarisinin protokol katmanıdır.İstemci ile sunucu arasında kablosuz bir link ile WSP veri paketlerinin güvenli bir şekilde transferini sağlar.WTP,TCP ve UDP'nin WAP'taki karşılığıdır.Ayrıca WTP,WSP'yle güvenli bir şekilde bağlantıya geçmeyi sağlar.Bağlantı güvensiz olursa,bağlantıyı güvenli hale getirmek için tekrar transferi gerçekleştirmekten WSP sorumludur.Yüklenici(Bearer) hizmetleri,hedef ile sunucu arasındaki kablosuz veri linkidir.Örneğin SMS,bir Bearer servis şeklidir.Her istemci cihazın ,bir Bearer servise sahip olması gerekir.

WAP'ın Avantajları
Internette çoğu sitede karşınıza bol resimli, sesli, hareketli sayfalar gelir. Aslında bu sayfalardaki toplam bilgi miktarının sadece belirli bir kısmı gerçek içeriği oluşturur. Wap' ın amacı Internette sunulan herşeyi değil, bunların içerisinden ihtiyacı olduğu kadarını kullanıcıya sunmaktır. Internet ortamında standart Internet programlama dili HTML yerine, bunun akrabası niteliğinde olan WML programlama dili kullanılarak iletişim sağlanıyor. WML dili, genel olarak metin dosyaları göndermek üzere kurulmuş. Yani WAP, intenetteki geniş görsel, hareketli ve sesli dünyayı sunmuyor ama onun yerine başka avantajları beraberinde getiriyor. WAP' ın avantajlarını şöyle sıralayabiliriz:
1. Bilgilere istediğiniz anda, bir bilgisayarın başına gitmeden, hareket halinde bile olsanız ulaşabilirsiniz.
2. WAP' ta tasarlanacak olan portallar ile sistemin sizi tanıması ve bilgilerin tercih ve zevklerinize göre gönderilmesi söz konusudur. Örneğin sisteme kendinizle ilgili bilgiler verdiğinizde, bir restoran adresi sorduğunuzda, eğer kebap seviyorsanız, öncelikli olarak kabapçıların, pizza seviyorsanız pizzacıların adresi gelecektir.
3. Yakın bir gelecekte, bilgilerin, bulunduğunuz yerin özelliklerine göre gönderilmesi mümkün olacak. Sistemin, bulunduğu yeri anlaması ve yer bilgisine göre en yakındaki en uygun lokantanın bilgisinin verilmesi, hatta nasıl gideceğinizin tarif edilmesi gerçekleşecek.
Örneğin hava durumunu sorduğunuzda, eğer Antaltya' da tatildeyseniz, sistem sizin orada olduğunuzu anlayacak ve sadece o bölgeye özel hava durumunu gönderecek. Ya da denizi çok sevdiğinizi bildiğinden, deniz suyu sıcaklığı, dalga durumu gibi bilgileri de ekleyebilecek. Hatta bir adım ileri giderek, başka bir örnek daha verelim: Cep telefonunuzdan WAP'layarak bir taksi çağırmak istediniz. Sadece "taksi" demeniz yeterli olacak! Sistem sizin nerede olduğunuzu anlayacak ve taksiyi oraya gönderecek. Acil durumlarda ve kazalarda, polis ve ambulans çağırırken, bunun ne kadar faydalı olabileceğini düşünebiliyormusunuz?

WAP Sözlüğü
IP (Internet Protokol): Internet üzerindeki bilgisayarlar arasında bilgi alış-verişini sağlayan protokol.
ISDN (Integrated Service Digital Network): Sabit hat alt yapısını kullanarak ses, data ve video iletişimine olanak tanıyan teknoloji.
Analog (Analog System): Mobil telefonlar için kurulan bir network sistemi, AMPS; NMT; ETACS teknolojilerini de içinde barındırır.
SMS (Short Message Service): Mobil telefonlarla şebeke üzerinden 160 karakter kadar mesaj göndermesini sağlayan servis hizmeti.
Gateway: GSM ile Internet arasında geçişi sağlayan birim.
GPRS (General Packet Radio Service): Internet ve data iletişim hızını 115 kbps' a çıkaran hız teknolojisi.
SIM AT (SIM Application Tool Kit): Telefon üzerinde, operatörlerin desteklediği şekilde yeni menülere olanak tanıyan teknoloji.
WML (Web Maker Language/Wireless Markup Language): Wap sayfalarının yazılması içinkullanılan text tabanlı dil.

NOT: Bu yazının hazırlanmasında bana yardımcı olan sevgili Ebru'ya teşekkürlerimle...

Ali Osman KAHRAMAN
http://www.netopsiyon.com
http://www.netopsiyon.net

[ Geri Dön ]